Dłuższy urlop także wstecz

Prawo do urlopu wypoczynkowego jest jednym z podstawowych praw pracownika, którego pracownik nie może się zrzec ani dowolnie zamienić na ekwiwalent pieniężny.

Długość podstawowego urlopu wypoczynkowego regulowana przez kodeks pracy wynosi 20 albo 26 dni w roku kalendarzowym, w zależności od tego czy staż urlopowy danego pracownika jest krótszy czy dłuższy niż 10 lat. Jeżeli w trakcie danego roku, pracownik osiągnie staż urlopowy upoważniony go do wyższego wymiaru – pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu uzupełniającego.

Na staż urlopowy składają się okresy: (1) zatrudnienia, (2) nauki, (3) inne okresy zaliczane do stażu urlopowego na podstawie szczególnych przepisów.

To na pracowniku ciąży obowiązek wykazania przed pracodawcą długości swojego stażu urlopowego. Wyjątkiem jest oczywiście sytuacja, gdy zwiększenie wymiaru urlopy następuje w trakcie pracy u danego pracodawcy, w związku ze stażem pracy. Tę okoliczności pracodawca powinien uwzględnić automatycznie. Pracodawca natomiast jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi uzupełniającego urlopu wypoczynkowego po uzyskaniu potwierdzenia okoliczności zwiększających wymiar urlopu danego pracownika. Bez znaczenia przy tym jest moment uzyskania przed pracodawcę takich informacji.  Może to dotyczyć także urlopów za poprzednie lata. Istotne, aby okoliczności wpływające na zwiększenia wymiaru urlopu istniały (choć nie były wiadome pracodawcy) w roku, za który pracownik domaga się wyrównania. Niewykluczone są także przypadki wypłaty ekwiwalentów za uzupełniający urlop wypoczynkowy przez byłych już pracodawców, jeżeli okoliczności uzasadniające zwiększenie wymiaru urlopu wypoczynkowego wystąpiły w okresie związania stron umową o pracę, ale (były) pracodawca nie był ich wcześniej świadomy. 

Na marginesie jedynie wskazać należy, że powyższy obowiązek pracodawcy ograniczony jest co do zasady jedynie upływem okresu przedawniania (3 lata), któremu prawo do urlopu także podlega.

Na okresy zatrudnienia wliczające się do stażu urlopowego składają się okresy pozostawiania w stosunku pracy u obecnego pracodawcy, u poprzednich pracodawców, w tym zagranicznych, a także okresy, za które pracownik otrzymał odszkodowanie z tytułu skrócenia mu okresu wypowiedzenia umowy o pracę oraz okresy, za które pracownikowi przyznano wynagrodzenie w związku z orzeczeniem sądu przywracającym pracownika do pracy albo odszkodowanie z powodu bezprawnego rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę. Potwierdzenie tych okresów powinno znaleźć odzwierciedlenie w doręczonych pracodawcy świadectwach pracy oraz orzeczeniach sądowych.

Co istotne okresy zatrudnienia oblicza się od dnia rozpoczęcia pracy u danego pracodawcy do dnia zakończenia z nim stosunku pracy. Datą zakończenia stosunku pracy jest dzień do którego umowa na czas określony została zawarta, data wskazana w porozumieniu o rozwiązaniu umowy o pracę, ostatni dzień miesiąca, w którym upłynął okres wypowiedzenia albo data doręczenia pracownikowi oświadczenia o rozwiązaniu z nim umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia (w szczególności tzw. zwolnienie dyscyplinarne). Jeżeli jednak pracownik w okresie zatrudnienia u jednego pracodawcy (np. w okresie wypowiedzenia) rozpocznie pracę u nowego pracodawcy, to okres zatrudnienia wliczany do stażu urlopowego u pracodawcy dotychczasowego kończy się z dniem podjęcia nowego zatrudnienia. Okresy jednoczesnego zatrudnienia u więcej niż jednego pracodawcy nie sumują się.

Do stażu urlopowego zalicza się tylko jeden, najkorzystniejszy dla pracownika okres nauki wskazany w art. 155 kp. Oznacza to, że absolwent szkoły wyższej może zaliczyć w poczet swojego stażu urlopowego wyłącznie 8 lat, nawet jeżeli wcześniej skończył średnią szkołę ogólnokształcącą (dającą 4 letni staż urlopowy) i szkolę policealną (zwiększającą staż urlopowy o 5 lat). Podobnie osoba, która zakończyła swoją edukację jako absolwent średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych może zaliczyć do swojego stażu pracy tylko 5 lat bez dodatkowych 3 za wcześniejsze ukończenie zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej. Dokumentami potwierdzającymi wykształcenie są wydane przez odpowiednie szkoły dyplomy.

Podobna zasada obowiązuje, jeżeli w danym okresie pracownik jednocześnie pozostawał w zatrudnieniu i pobierał naukę. Do stażu urlopowego takiego pracownika zalicza się wyłącznie staż pracy albo okres nauki, w zależności od tego, który jest korzystniejszy.

Dodatkowo staż urlopowy może być przedłużony o:
    1. okres urlopu wychowawczego – którego pracownik nie musi dodatkowo wykazywać;
   2. okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych i stypendium przyznanego na okres szkolenia, stażu oraz otrzymywanego z tytułu odbywania przygotowania zawodowego dorosłych – który może być wykazany odpowiednik zaświadczeniem z urzędu pracy;
   3. okres pełnienia służby wojskowej – – którego potwierdzeniem jest świadectwo służby;
   4. okres pełnienia służby jako funkcjonariusz np. policji – którego potwierdzeniem jest świadectwo służby;
   5. okres prowadzenia gospodarstwa rolnego lub wykonywanie pracy w gospodarstwie współmałżonka – udokumentowany np. zaświadczeniem właściwego urzędu gminy.

Wymiar urlopu wypoczynkowego może być także zwiększony o urlopy dodatkowe wynikające z przepisów szczególnych. Wśród nich warto wspomnieć o:
  1. 10 dni w roku kalendarzowym dla osób niepełnosprawnych osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
  2. 10 dni raz na dwa lata dla pracowników socjalnych zatrudnionym w ośrodku pomocy społecznej, centrum usług społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, lub w powiatowym centrum pomocy rodzinnie, którzy przerwanie i faktycznie przez co najmniej 5 lat, wykonywali pracę socjalną oraz przeprowadzali rodzinne wywiady środowiskowe;
  3. 5 dni w roku kalendarzowym dla osoby, której przyznano status weterana lub weterana poszkodowanego.
  4. 6 (12) dni w roku kalendarzowym dla inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy z co najmniej 10 letnik (20 letnim) stażem pracy.
Zasady udzielania urlopów dodatkowych są co do zasady takie same jak zasady udzielenia podstawowego urlopu wypoczynkowego (wynikającego z kodeksu pracy). W szczególności prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego powstaje w mocy prawa - z chwilą ziszczenia się określonych okoliczności (uzyskania odpowiedniego zaświadczenia czy osiągnięcia stażu pracy „w terenie”) i podobnie jak w przypadku urlopu podstawowego może być realizowane wstecznie nawet po późniejszym doręczeniu pracodawcy zaświadczenia o niepełnosprawności lub posiadaniu status weterana.
Marta RachubkaMarta Rachubka | radca prawny / wspólnik

Kontakt

zapraszamy do współpracy

Jeżółkowski i Wspólnicy sp. k.
ul. Juliana Smulikowskiego 1/3
00-389 Warszawa
Polska

biuro@jezolkowski.pl
tel. +48 22 828 08 94

NASI KLUCZOWI KLIENCI